Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami brak jest przeszkód w odliczeniu straty z udziału w funduszu inwestycyjnym od dochodu ze zbycia udziałów w spółce posiadającej osobowość prawną (np. ze sprzedaży akcji na GPW w Warszawie).
Zryczałtowany podatek dochodowy pobierany od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych skonstruowany został w taki sposób, aby nie można było dochodu tego pomniejszyć o stratę z udziału w funduszach czy o stratę z innych transakcji (art.30 ust.5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej zwaną ustawą o PIT). Tak więc płatnik za każdym razem pobiera podatek dochodowy przy zysku, natomiast przy stracie po prostu go nie pobiera. W celu uniknięcia strat, których nie można skompensować z zyskiem przed opodatkowaniem, stworzono subfundusze. Podatnicy przesuwając swoje aktywa pomiędzy subfunduszami realizują dochód albo stratę dla celów podatkowych dopiero w chwili umorzenia jednostek subfunduszu bez zamiany ich na jednostki innego subfunduszu w ramach tego samego funduszu.
Nadal jednak podatnicy nie mają prawa pomniejszać dochodu z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych o stratę z tytułu innej inwestycji w funduszu inwestycyjnym. Wydawać by się mogło, iż strata taka w żaden sposób nie może zmniejszyć obciążeń podatkowych podatnika. Jednak dogłębna analiza przepisów ustawy o PIT nasuwa nieoczekiwany wniosek, korzystny dla podatnika.
O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym, że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty (art.9 ust.3 ustawy o PIT). W ramach jednego źródła przychodów – przychodów z kapitałów pieniężnych – ustawa o PIT wymienia zarówno przychody z tytułu udziałów w funduszach kapitałowych, jak i należne przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną czy wartość udziałów objętych za aport niepieniężny. Jak podano wcześniej, art.30 ust.5 ustawy o PIT zakazuje odliczeń strat z kapitałów pieniężnych od dochodów z udziału w funduszu inwestycyjnym. Żaden jednak przepis ustawy o PIT, w szczególności art.30b tej ustawy, nie zakazuje odliczenia straty od dochodów ze zbycia udziałów w spółce posiadającej osobowość prawną. Można zatem od tego dochodu odliczyć stratę z tytułu udziału w funduszu inwestycyjnym. I to jest dobra wiadomość dla podatników.
Na przykład:
Podatnik osiągnął dochód ze sprzedaży akcji na GPW w Warszawie 20.000 zł. Jednocześnie odnotował stratę 3.000 zł z tytułu udziału w jednym z funduszy inwestycyjnych oraz 5.000 zł dochodu z tytułu udziału w innym funduszu. W takiej sytuacji podatnik zapłaci podatek od 5.000 zł dochodu z tytułu udziału z tym innym funduszu, oraz podatek od dochodu ze sprzedaży akcji pomniejszonego o stratę z udziału w pierwszym z funduszy – czyli od 17.000 zł.
Urzędy skarbowe pytane przez podatników o możliwość odliczenia straty z udziału w funduszu inwestycyjnym od innych dochodów, odpowiadały negatywnie, argumentując, że” przepis art. 9 ust. 6 nie zawiera zapisu, iż w stosunku do zbywanych jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym ma zastosowanie art. 9 ust. 3 ustawy (uwzględnianie straty).” (pismo Urzędu Skarbowego w Sandomierzu z 6 kwietnia 2005r. nr PF.415/2/05, czy pismo Urzędu Skarbowego Wrocław-Krzyki z 11 lipca 2005r. nr PD II 415/1/65/05). Jednak rozumowanie przedstawione w cytowanych pismach nie jest poprawne. To przepis art.9 ust.3 ustawy o PIT zawiera ogólny przepis dotyczący prawa podatników do odliczenia straty. Przepis art.9 ust.6 jest z formalnego punktu widzenia zbędny, nie wskazuje bowiem strat z przychodów kapitałowych, które można odliczyć, ale zawiera jedynie przykładowe wymienienie strat, które odliczyć można. Tak sformułowany przepis nie ma w świetle art.9 ust.3 ustawy o PIT żadnego znaczenia, i to tym bardziej, że w przepisie art.9 ust.3a ustawy o PIT, zawierającym wykaz strat nie podlegających odliczeniu, omawianej w niniejszej publikacji straty z tytułu udziału w funduszu inwestycyjnym nie wymieniono.
Gdyby rozumować inaczej, to niepotrzebny byłby przepis art.30a ust.5 ustawy o PIT, który wyraźnie zakazuje odliczenia straty z udziału w funduszu od dochodu z udziału w funduszu. Skoro ten przepis był potrzebny, pomimo przepisu art.9 ust.6 ustawy o PIT, to brak analogicznego rozwiązania w art.30b wskazuje wyraźnie na wolę ustawodawcy: podatnik może odliczyć stratę z funduszy od dochodu z akcji.
Brak jest zatem przeszkód, aby w rubryce 28 deklaracji PIT-38 ująć stratę z tytułu udziału w funduszu inwestycyjnym. „Jedyny problem polega na tym że podatnik musi sam obliczyć wysokość straty w oparciu o dokumenty przesyłane przez fundusz i dokumenty obciążające go prowizją za transakcje.” – podsumowuje Artur M. Brzeziński, redaktor naczelny PIT.pl – „Nie otrzyma żadnej informacji podatkowej przydatnej w tej sytuacji.”
